In de eerste helft van de jaren '40 schudde de wereld op haar grondvesten door de grootste oorlog ooit. Het gevolgd: Vele miljoenen slachtoffers en enorme schade. Ook onze streek bleef niet gespaard. Zelfs nu, 70 jaar later, worden we tijdens cache-tochten door het Limburgs land nog altijd herinnerd aan de oorlog, o.a. door overgebleven bunkers en monumenten. Tijd om die monumenten eens in een serie caches onder te brengen!
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kende de luchtvaart zijn grootste innovatieperiode, al was dat helaas te danken aan de duizenden luchtgevechten en aan de vele bombardementen die over en weer plaatsvonden.
Nadat de Verenigde Staten in de oorlog betrokken raakten konden de bommenwerpers niet snel genoeg gebouwd worden. Geallieerde bommenwerpers waren nu dag en nacht onderweg met hun dodelijke lading. Ieder deed waar hij het beste in was: De Amerikanen bombardeerden overdag, de Engelsen 's nachts. Fabrieken, kazernes, bruggen, infrastructuur, alles was een mogelijk doelwit.
In de late avonduren stegen er vanaf verschillende vliegvelden in Zuid-Engeland een groot aantal bommenwerpers op. Tot boven de Noordzee werden ze begeleid door Engelse jachtvliegtuigen. Als de maximale actieradius van de jagers bereikt was, stonden de bommenwerpers er alleen voor. Onderweg naar hun doelwit kregen ze vaak te maken met luchtafweergeschut, slecht weer, technische problemen en vijandelijke jagers.
Precies zo ging het ook op de avond van 27 april 1944. Op verschillende bases vertrokken 12 formaties van ieder 12 toestellen. Hun doelwit voor die nacht: het belangrijke rangeerterrein van het Belgische Montzen, net ten zuidwesten van Aken.
De bombardementen verliepen redelijk succesvol. De meeste toestellen haalden hun doelwit en wierpen hun lading af, waarna rechtsomkeert werd gemaakt. Niet lang daarna werd de formatie onderschept door Duitse jachtvliegtuigen. Die nacht gingen er in totaal 15 van de 144 bommenwerpers verloren.
Eén van de aangeschoten toestellen was een Handley Page Halifax van de Royal Canadian Air Force. Het toestel was ingedeeld bij 434 Squadron en droeg het nummer LL243. De bijnaam voor dit vliegtuig was ‘the Bluenose’, omdat de gezagvoerder afkomstig was van Nova Scotia.
Handley Page Halifax
De bommenwerper werd neergehaald door een tweemotorige Ju-88 jager van 1. Gruppe, Nachtjagdgeschwader 1 (1.NJG/1). Bronnen spreken elkaar tegen over wie de Halifax de genadeklap toebracht, het was óf Oberleutnant Georg Fengler óf Hans Schaufer. De getroffen Bluenose kwam terecht bij Cartils, tussen Eys en Wittem.
(vlnr) Snow, Arscott, Arscott's vader, Cownden en Maffre. Meek, Fuller en Stacey ontbreken op de foto.
Vier van de zeven Canadese bemanningsleden kwamen om tijdens de crash of waren al gedood tijdens de aanval: G.F. Maffre, de piloot/gezagvoerder, G.W. Snow, de radio-operator, Sergeant R.A. Meek, de rompschutter en Petty Officer V.J. Cownden, de staartschutter.
Drie andere mannen hadden zichzelf in veiligheid kunnen brengen met hun parachute. Ze kwamen allemaal op verschillende plaatsen terecht. De flight engineer, sergeant A.W. Fuller, had de pech dat hij tijdens zijn parachutesprong gezien werd door een Duitse patrouille. Hij werd opgepakt en als krijgsgevangene afgevoerd. Fuller kwam terecht in Stalag Luft VI, ten noorden van Königsberg (tegenwoordig het Russische Kaliningrad) in voormalig Oost-Pruisen. Over zijn lot is verder niks bekend. Twee anderen hadden meer geluk.
De navigator, Flying Officer A.G. Stacey, wist aan de Duitsers te ontsnappen. De 21-jarige soldaat wist in contact te komen met het verzet, zij brachten hem stukje voor stukje naar het zuiden. In De Planck, in België werd voor hem een goed onderduikadres gevonden, waar hij bleef tot de bevrijders kwamen.
Flying Officer J.E.J. Arscott, de bommenrichter, was door de Duitse aanval gewond geraakt. Hij maakte bovendien een harde landing waarbij hij in botsing kwam met een koe. John Arscott dook onder in Gulpen, waar ook hij de bevrijding afwachtte.
John Arscott
De vier omgekomen Canadese soldaten werden later begraven in Maastricht, op de gemeentelijke begraafplaats aan de Tongerseweg, temidden van een aantal andere Britse, Canadese en Australische soldaten, vooral van de luchtmacht. Op hetzelfde perceel liggen ook vijf Britse bemanningsleden die 14 maanden eerder, in februari 1943 eveneens met hun Halifax neerstortten in de buurt van Wittem.
Het monument werd onthuld op 27 april 1994, precies 50 jaar na de fatale crash. Op een steen staan de namen van de gevallenen. Ook staan er delen van een vliegtuig. Of het gaat om delen van de bewuste Halifax is mij niet bekend.
Gordon Stacey bezocht in 2009 op 86-jarige leeftijd het monument voor zijn gevallen kameraden. Hij werd tijdens dit bezoek begeleid door mede-geocacher ON9CC, die mij niet alleen voorzag van uitgebreide informatie over deze plaats (waarvoor dank!), maar die ook nog de eer had om de cache als eerste te kunnen loggen!
Op de aangeduide parkeerplaats bevindt zich nog een oorlogsmonument. Op dit gedenkteken staan de namen van Limburgers uit de buurt die sneuvelden tijdens de oorlog. Het monument telt 43 namen: 22 militairen, 2 burgers en 19 verzetsmensen.
Deze cache maakt deel uit van een serie. De caches in deze serie zijn:
'40-'45: Kapelaan Berix (GC2PEZJ)
'40-'45: Veer Berg-Meeswijk (GC2PEXA)
'40-'45: Brug Obbicht (GC2PER6)
'40-'45: Sluis Born (GC2PEP0)
’40-’45: Brug Roosteren (GC2TV5X)
'40-'45: Sittard War Cemetery (GC2TV9R)
'40-'45: Roy L. Booher (GC2TQC1)
'40-'45: Jürgen G. Krohnke (GC2X5V3)
'40-'45: RCAF Bomber Crew (GC2X60A)
'40-'45: Schepenkerkhof (GC2X6KF)
Alle caches bevatten een bonusgetal. Als u ze allemaal hebt kunt u op zoek naar de bonuscache (GC2X6MV).
Hebt u één of meer caches gevonden voor het getal er was? Stuur dan even een bericht met daarin de gevonden caches en de logdata, dan stuur ik de bonusgetallen zo snel mogelijk naar u terug!
Wilt u verder lezen over dit thema? Lees hier nog meer verhalen over oorlogsmonumenten in Limburg!
