Osiedle Patronackie Donnersmarcka
To jedno z trzech zachowanych na terenie Zabrza osiedli patronackich wybudowanych dla pracowników huty Donnersmarcka w latach 1902-1922. Koncepcja osiedla została zaprojektowana według idei budowy „miast ogrodów”. Wszystkie budynki są wolnostojące. Każdy ma cztery mieszkania rozmieszczone na trzech piętrach, z dwoma pokojami i kuchnią z loggią. Toalety znajdują się na półpiętrach. Domy otacza zieleń - są też niewielkie ogródki - i wyróżniają się one zróżnicowanym kształtem. Elewacje zdobione są elementami drewnianymi wkomponowanymi w lico budynku - wszystkie utrzymane w stylu nawiązującym do ludowej architektury, z elementami secesji i modernizmu, określanej „narodowym romantyzmem”. Osiedle możemy podzielić na dwie części: pierwszą, w której znajdują się murowane domy wielorodzinne przeznaczone dla zwykłych robotników huty i ich rodzin, oraz drugą, tzw. urzędniczą, z budynkami o wyższym standardzie mieszkań, przeznaczoną dla kadry technicznej zakładu. Osiedle było również podzielone pod względem funkcjonalności na części mieszkalną i socjalną. W tej drugiej powstało kasyno z salą teatralną, biblioteka, basen kryty i szkoły. Najpiękniejszą ulicą osiedla jest ulica Krakusa, na której po obu stronach możemy podziwiać rozłożyste platany, prawdziwe zabytki przyrody. Wędrując ulicą Krakusa, na niektórych elewacjach budynków, można zauważyć liczne ślady po pociskach z czasów II wojny światowej ze stycznia 1945 r. Uważne oko odkrywcy dostrzeże na elewacjach niektórych tylko budynków inicjały właściciela osiedla patronackiego „D.H”.
Tekst: Dariusz Walerjański
The Donnersmarck Housing Estate, one of the houses... / photo & background photo: hanbei
One of three housing estates built between 1902 and 1922 for the Donnersmarck Steelworks’ employees. Its design was inspired by the „garden city” concept. Each of the stand-alone buildings houses four flats on three floors, each flat consisting of two rooms and a kitchen with a loggia. There are also toilets on the mezzanines. The houses are surrounded by small gardens. Front walls are decorated with wooden elements, according to the style known as ‘national romanticism’. The estate consists of two main parts – one used to provide housing for the steelworks’ workers and their families, and the other one – for office workers. Apart from the houses, there was also a casino with an auditorium, a library, an indoor swimming pool and schools within the estate. Walking along Krakus Street, the most picturesque street of the estate, you can see beautiful plane-trees as well as numerous bullet holes on front walls, dating back to WW2 (January 1945). You may also notice the estate owner’s initials (‘D.H.’) on some of the facades.
Text: Dariusz Walerjański
