Vesten, grachten, poorten, wallen, muren, bruggen, Goes had dit nog niet in de middeleeuwen. Tot 1400 woonden de Goesenaars in een dorp en dat viel hen nog niet mee.
Samen met Tholen en Dreischor was Goes in de 14de eeuw in het bezit van edelman Jan van Blois.
Het dorpsbestuur liep zich aan het einde van deze eeuw het vuur uit de sloffen om het gewenste stadsrecht binnen te slepen. In die tijd was Gwijde de eigenaar van Goes. Een futloos figuur, die zijn tijd doorbracht in luxe en graag wit vlees at. Hij was zo dik geworden, dat hij rondgereden werd in een karretje.
Helaas, zelfs na diverse vragen om toch stadsrechten te verkrijgen, het lukte niet. Goes moest nog tot 1405 wachten. Toen gaf graaf Willem IV stadsrechten aan Goes.
In 1417 overleed Willem VI. Zijn dochter, Jacoba van Beieren, was al op haar vijfde uitgehuwelijkt aan Jan van Touraine, waar ze op haar veertiende mee was getrouwd. Een kind dus nog. Nadat zowel haar vader als man overleed, kwam Jacoba al op jonge leeftijd aan de macht.
Regelmatig bezocht Jacoba Goes. Bij één van haar komsten bevestigde ze bestaande privileges, en deelde ze nog enkele nieuwe uit. Goes kreeg toestemming om een jaarmarkt te houden. Enkele maanden later kreeg Goes toestemming om de stad te omgrachten en konden er vesten, grachten, poorten, wallen, muren en bruggen worden gebouwd.
Dat is nu dus 600 jaar geleden, tijd om dit te gedenken!
Samen met Guust de Gans gaan we een wandeling van ongeveer 3 kilometer maken over de vesten van Goes. Je zult veel zien van de geschiedenis van Goes, veel van de afgelopen 600 jaren. Ook zul je ontdekken dat er veel is veranderd.
In principe is deze wandeling geheel over verharde (wandel)paden. Er is echter één punt, waar het wat problemen zal geven voor mensen in een rolstoel of met een kinderwagen, maar er wordt een alternatief punt aangegeven om toch de wandeling af te maken en zo de benodigde informatie te verzamelen.
Onderweg is er voldoende gelegenheid om ook kennis te maken met het huidige gezellige Goes. Er zijn voldoende winkels en er is de mogelijkheid om onderweg een hapje te eten of iets te drinken.
Een fijne wandeling toegewenst!!
Guust de Gans op stap over de vesten van Goes.
Guust is een jongen van 12 jaar. Het is een ondernemende jongen, met een grote interesse in geschiedenis.
Sinds kort heeft hij gehoord dat er iets nieuws is …. het is 'geocachen'. Natuurlijk heeft Guust, die graag alles wil weten, eens op internet gezocht wat dit betekent en het leek hem een prachtige manier om zo de omgeving eens te gaan verkennen. Daarom vroeg Guust op zijn verjaardag een gps, waar hij nu mee op pad gaat.
Vandaag is zijn reisdoel Goes. Niet zover bij hem vandaan, zelf woont hij in Rilland. Toch een aardige trap op de fiets, dus Guust besluit om de trein te nemen. Hij heeft namelijk gelezen dat dit jaar een bijzonder jaar is voor Goes en er zelfs een mooie multi is uitgekomen. Hij weet nog niet precies hoe zoiets werkt, maar vandaag gaat hij het eens uitproberen. Zo kan hij iets leren over de stad en wellicht ook leren hoe hij beter moet omgaan met die gps. Spannend, maar hij heeft er zin in.
De treinreis verloopt voorspoedig. Al gauw komt Guust aan op het Stationsplein in Goes. En nu?! Hé, wat ziet hij daar? Daar staat een dame op een paard. Eens even kijken. Wauw, dit is niet zomaar een dame. Dit is dus de bekende Jacoba van Beieren. Ooit was ze zelfs gravin van Zeeland, niet zomaar iemand dus. Ze is enorm belangrijk geweest voor de stad Goes.
Thuis heeft Guust al eens naar de multi gekeken en hij heeft begrepen dat er in Goes nog veel meer te zien is. Zo weet hij een beetje wat waypoints zijn en dat je bij het eerste waypoint moet beginnen.
Hij kent Goes een beetje, maar geen idee waar hij nu naartoe moet. Hij drentelt wat heen en weer op het stationsplein en ziet dan aan zijn gps dat de afstand veranderd is. Ah, er valt een kwartje, want hij moet natuurlijk zorgen dat hij zo dicht mogelijk bij het eerste punt gaat komen. Dan maar aan de wandel en zo belandt onze Guust al rap bij het eerste waypoint.
Waypoint 1 N51 30.059 E003 53.440
Hé, ik moet vast daar bij dat beeld zijn. Dat kan haast niet anders. Zou dit een vriendin zijn geweest van Jacoba? Eens goed kijken. Nee, dat kan niet! Zeker niet als hij ziet dat het een naakt beeld is. Goh, kon dat ook vroeger al.
Nou nee, want toen dit bekende beeld hier kwam, waren er toch wel wat protesten in de stad. Je gaat toch niet zomaar een naakt beeld in zo'n mooie stad als Goes plaatsen?! Ondanks de ophef, die er in 1954 was, windt niemand zich er nu nog over op. Ook Guust niet, hij ontdekt al gauw dat dit een bekende godin van de akkerbouw was. Het beeld is zelfs een geschenk geweest voor de stad Goes. Toch eens verder kijken, dan kan Guust ook gelijk de vraag, die bij dit waypoint hoort, beantwoorden.
Waar is dit beeld van gemaakt? Neem van de woordwaarde het laatste cijfer en vermenigvuldig dit met het aantal lichtpunten, wat je rond het beeld ziet.
A =
Waypoint 2 N51 30.(4 * A) – 12 E003 53.(15,5 * A)
Op naar het volgende punt!
Guust loopt langs prachtige nieuwe gebouwen en ziet dat er in Goes heel wat veranderd is in de loop der jaren. Voordat hij er erg in heeft, is hij al bij het volgende waypoint beland.
Wat bijzonder, zo'n gebouw hier. En dan zo groot.
De villa is al meer dan 120 jaar oud. Als het gebouw kon praten, zou het vast enorm veel kunnen vertellen over Goes in al die jaren. Want wat is er veel gebeurd in de tussentijd. Maar zo heeft iedereen zijn / haar interesses en Guust houdt het toch liever bij geschiedenis, al hoewel die nieuwe gps hem nu toch ook wel op mooie plaatsen brengt. De nieuwe techniek staat voor niets, dat is wat anders dan rijden in een karretje, net zoals Gwijde dat in het verleden deed.
Eens kijken waar hij hier speciaal naar moet kijken en dan verder de stad in.
Welk oud beroep (8 letters) kom je tegen op een bordje in de nabijheid van het gebouw? Wat is de letterwaarde van de vijfde letter?(Niet stapeltellen.) B =
Guust loopt langs N51 30.091 E003 53.154 om het volgende waypoint te bereiken.
Waypoint 3 N51 30.(127 + B) E003 53.(145 + B)
Nadat Guust het antwoord heeft gevonden, gaat hij weer verder. Niet direct de stad in. Nee, het lijkt wel alsof de wandeling over de oude veste gaat. Dat zou leuk zijn, want eigenlijk wilde hij hier altijd al eens kijken en het kwam er nooit van. Wel eerst nog een drukke straat oversteken, maar dan kan hij zijn route langs de singel vervolgen. Het is hier mooi. Wel is het even goed opletten, want ongemerkt komt er een volgende vraag voorbij. Bijna was Guust al verder gelopen. Nu moet hij toch wel goed nadenken, want wat wordt er toch bedoeld met deze vraag.
Guust kijkt goed om zich heen. Het is wel duidelijk naar welk gebouw hij moet kijken. In Goes zie je veel van dit soort gebouwen en hij weet dat er in het centrum van de stad zelfs een prachtige kerk staat, maar dit is toch een andere. Wie weet heeft hij straks nog wel tijd om ook daar nog eens te kijken. Of komt hij er nog wel langs? Al hoewel, hij loopt nu over de veste, dus dat zal wel niet.
Hoeveel cijfers heeft de klok op de dichtstbijzijnde kerk?
C =
Waypoint 4 N51 30.((A + B + C) * 4) + 5 E003 53.((A + B + C) * 4) – 15
Guust geniet van alles wat hij ziet. Er staan prachtige oude huizen en aan de andere kant ligt de singel. Wat zal dat vroeger ook mooi geweest zijn. Zeker toen het nog niet zo druk was met het verkeer.
Hé, maar dit is geen gewoon huis! Wat is het eigenlijk?
Ah, hij ziet het en besluit om even te gaan zitten. Even nadenken, want zelf gaat hij dit jaar van school af. Eerst nog allerlei toetsen maken en dan beslissingen nemen naar welke school hij zal en kan gaan. Guust weet het nog niet zo goed. Wat wil hij later graag gaan doen? Archeoloog zou gaaf zijn, maar kun je daar je geld mee verdienen? Het zal niet meevallen, wellicht is geschiedenisleraar dan een betere optie. Maar natuurlijk moet hij eerst naar het voortgezet onderwijs. Vroeger heette dit anders, dat kan hij nu wel lezen. En of zijn vader en moeder nu willen dat hij hier naar school zou gaan? Hij betwijfelt het, maar nu heeft het gebouw ook een totaal andere functie. Toch eens over praten met vader en moeder … best spannend allemaal.
Hé, nu snapt Guust er niets van. Dom is hij toch ook niet, maar kon je dan vroeger hier voor een beroep leren? Nooit geweten en eigenlijk gelooft hij dat ook niet, maar hij leest het toch echt wel goed. Daar staat immers echt een beroep.
Welk beroep zie je hier? Tijdelijk antwoord: arts
Wat is de woordwaarde van dit beroep? (niet stapeltellen)
D =
Waypoint 5 N51 30.200 + D E003 53.3 * D – 4
Al denkende loopt Guust weer verder. Wel moet hij even goed uitkijken als hij de drukke straat over steekt om aan de andere kant zijn weg te vervolgen. Zo zeg, zo leer je nog eens wat over vroeger. Want opeens staat hij alweer dichtbij een prachtig oud gebouw.
Eens even kijken wat voor gebouw dit nu is. Hé, nog nooit van gehoord, maar ja … vanuit Rilland ga je ook niet elke dag naar Goes. Hier valt dus heel wat te leren, maar je moet wel goed onthouden wanneer je in dit gebouw terecht kunt. Zou je hier ook iets over de geschiedenis van de stad kunnen leren? Of zou ik dan toch echt in het archief bij de gemeente moeten zijn. Toch eens verder uitzoeken, want nu Guust hier zo loopt, merkt hij dat hij steeds meer wil weten over Goes en zijn vesten.
Toch is Guust nog niet op het goede punt aangekomen.
Guust drentelt wat heen en weer en dan valt zijn oog op een prachtig beeld.
Wat is dat dan? Eens even van dichterbij bekijken. Grappig, je kunt hier zelfs wat lezen. Er staan verschillende woorden op, maar dan valt zijn oog op de naam van de maker. Zou die achternaam ook echt staan voor de plaats waar de maker vandaan komt? Vast niet, want zelf heeft hij immers als achternaam De Gans en hij is misschien wel eens een domme gans, maar hij heeft ook niets te maken met de Ganzenpoort, die vroeger in Goes stond.
Vreemd trouwens, vroeger waren er veel meer poorten en hij is er nog geen één tegengekomen.
Hier ziet u een denkplek. Uit hoeveel 'verdiepingen' bestaat dit monument?
F =
Waypoint 6 Waypoint 6 N51 30. (f*a)+(f*b)+(f*f*d)+(b-3) E 003 53. (f*d)+(f*a)-9
Guust loopt weer verder. Eigenlijk een mooie naam voor deze straat. Opnieuw beseft hij dat de stad enorm veranderd is en toch ook ontdekt hij steeds weer iets van vroeger. Had hij nu zijn notitieboekje maar meegenomen, dat was veel handiger geweest. Op school kan hij er wel een spreekbeurt over houden. Wie weet is dit wel een goed idee, zo kan hij iets vertellen over zijn belevenissen en natuurlijk zijn vrienden eens die nieuwe gps laten zien. Want dat is toch ook wel gaaf en hij merkt dat hij nu op plaatsen komt, waar hij anders nooit zou komen.
Nu is het weer tijd om even goed op te letten.
Guust was nog totaal in gedachten verzonken en nu duikt er opeens een lastige vraag op. Hier moet hij eens goed over nadenken. Wat wordt er toch bedoeld? Tja, zijn Nederlands is niet zo goed en van vader en moeder mocht hij nog geen internet op zijn telefoon. Zou hij een sms sturen om hen te vragen of ze kunnen helpen? Nee, eerst zelf proberen en nog eens goed lezen.
Pfffffff, dit valt niet mee zeg, maar toch krijgt Guust een idee. Er wordt gevraagd welk kledingstuk hij daar ziet. Als hij het goed heeft, dan had zijn opa ook nog zoiets bij zijn pak, maar nu zie je het veel minder. Eh, of toch niet?
Welk kledingstuk (vier letters) zie je hier?
Wat is de woordwaarde van dit kledingstuk? Niet stapeltellen!
G =
Waypoint 7 N51 30.6 * G + D – 5 E003 53.2 * G + B + 7
(Mocht u slecht ter been zijn of deze wandeling met een wandelwagen lopen, dan is er een alternatief waypoint 7, 7A. Dit punt kunt u ook zelf berekenen, nl:
N51 30.(5 * G) + (F * F * F) + 100 E003 53.(3 * G ) - 9)
Guust besluit om door te lopen en er al wandelend nog eens over na te denken. Het is een rustig gedeelte waar hij nu loopt, dus hij kan hier ook even goed nadenken, ook al heeft hij al lang door dat je dan niet moet vergeten om op die gps te kijken, zelfs hier.
Wat is het hier mooi en rustig. Echt een mooi gedeelte van Goes en dat zo in de binnenstad. Dat had Guust niet verwacht. Zo komt hij al gauw bij het volgende punt aan, ook al snapt hij eerst echt niet waar hij nu naar moet kijken. Je kunt goed zien dat de veste hier vroeger doorliep. Oeps, alweer een vraag, die beroep doet op zijn topografische kennis.
Opnieuw goed lezen dan maar, want met aardrijkskunde op school heeft hij nooit zo goed opgelet.
Toch wordt het Guust al gauw duidelijk als hij op het juiste punt is aangekomen. Op waypoint 7A is de vraag precies het zelfde.
Welke zuidelijke plaats wordt hier genoemd? Uit hoeveel letters bestaat deze plaatsnaam?
H =
Waypoint 8 N51 30.H * 100 + 11 E003 53.H * 33 + 1
Tijd om de trap te nemen en zo verder te wandelen over de veste. Toch wel bijzonder dat er rond de oude stad Goes zo'n vestingwerk was. Al wandelend bereikt Guust al snel het volgende punt.
Z'n hart gaat open. Dit is nog eens iets bijzonders. Dit heeft hij nog nooit in een stad gezien en al helemaal niet op een oude stadsmuur. Schitterend gewoon, zeker als hij het gebouw eens van dichterbij gaat bekijken.
O, er is ook nog wat informatie te lezen! Toch eens kijken. Het gebouw is al ruim 200 jaar. Wat moet dat een werk geweest zijn om dit te bouwen en wat zal er ook een werk mee verzet zijn. Jammer, het gebouw is niet altijd open, maar zelfs nu kun je soms naar binnen. Guust zal het moeder eens vertellen, wie weet kan ze er eens meel halen voor een lekker brood. Of voor pannenkoeken. Die maakt moeder altijd zo lekker klaar, met spek en kaas.
Guust kijkt nog eens goed en heeft zo al gauw de gegevens verzameld, die hij nodig heeft. Hij geniet met volle teugen.
Hoeveel grote gewichtige benodigdheden voor gebruik van het gebouw zie je hier liggen?
J = (tijdelijk het antwoord hier totdat de verbouwing over is. =2)
Waypoint 9 N51 30.(7 * G) + H + J E003 53.(6 * D) – (8 * J)
Dit gedeelte van de wandeling, via N51 30.481 E003 53.413 vindt Guust prachtig, want nu loopt hij echt over het bastion. Dat gebeurt je niet elke dag. Goed dat het oude stratenpatroon bewaard is gebleven. Toch ook wel bijzonder.
Al gauw is Guust bij waypoint 9.
Hé, wat is hier op de grond te zien. Eens goed kijken. Ah, alweer aardrijkskunde. Wel grappig gedaan en nu vragen ze ook nog waar ik zou kunnen gaan zwemmen. Om eerlijk te zijn, Guust kan dat nergens. Het is allemaal ver weg en daarbij heeft hij amper leren zwemmen. Maar enfin, het kan natuurlijk wel, als je maar voorzichtig bent.
Hoeveel hectometer moet Guust fietsen om te kunnen zwemmen op Walcheren?
K =
Waypoint 10 N51 30.(4 * K) + B + J E003 53.(4 * K) + G – F
Na goed te hebben gelezen vervolgt Guust zijn route. Het wordt drukker en hij komt meer in de binnenstad van het oude Goes. Nu komt Guust bij de historische haven. Hij is een beetje moe geworden en gaat lekker op een bankje zitten om wat te nuttigen.
Het valt er goed in. Lekker, hij knapt er gewoon van op en neemt tegelijk wat van zijn melk, die moeder in een beker had gedaan voor hem. Guust geniet. Dit is pas mooi. Moet je eens zien. Wat een prachtig bruggetje, wat een prachtige gevels. Vroeger konden ze toch ook al veel moois bouwen hoor.
Hé, maar dan ziet Guust iets wat zijn aandacht net wat meer trekt. Wauw, dat heeft hij nog nooit van dichtbij gezien en om eerlijk te zijn, hij hoopt er nooit binnen te komen.
Zou hier ook familie van hem hebben gezeten? Want als je vroeger iets verkeerds deed, kwam je al gauw in dat gebouw. Een nachtje slapen was immers nog altijd goedkoper dan een boete betalen. Nu wordt Guust wel heel nieuwsgierig en hij besluit om nog eens terug te komen in Goes en dan naar het archief van de gemeente te gaan om te kijken of hij iets kan vinden over zijn eigen familie.
Welk gebouw ziet Guust hier? Wel even goed om je heen kijken, maar je zult er zelf ook vast niet willen 'logeren'.
Wat is de woordwaarde van dit lange woord (niet stapeltellen)?
L =
Waypoint 11 N51 30.(6 * G) - F - F - J E003 53.(3 * L) – (H * J)
Guust wordt steeds opgewondener. Wat heeft hij al veel gezien en wat is er nog veel, wat hij wil gaan doen. Geschiedenis is toch echt wel interessant. Zou hij dan toch maar geschiedenisleraar gaan worden? Wat is hier nu dan weer geweest?
Een bleekveld, vandaar natuurlijk ook de naam, die hier wordt gebruikt.
Op de grond zie je wel iets staan, maar dan nog …. eigenlijk vindt Guust het symbool meer op een letter lijken. Die kunstenaars van tegenwoordig denken ook maar dat je alles snapt. Het lijkt toch veel meer op een letter?!
Op welke letter lijkt het symbool op de grond? Bekijk de letter wel zo, dat je eronder door kunt. Wat is de letterwaarde van deze letter?
M =
Waypoint 12 N51 30.M * 20 E003 53.(M * 40) + ((F * J) * 2)
Vanuit de drukte loopt Guust ongemerkt weer een plantsoen in. Wel even goed gekeken op zijn gps of hij goed ging, maar volgens hem begint hij het aardig onder de knie te krijgen. Even kijken of het klopt.
Guust gaat er even bij zitten, maar niet lang. Het zit niet lekker, het is koud en je zit toch maar op steen. Toch is het wel iets belangrijks. Wat staat hier nu?
Hoe Guust ook leest, hij snapt het niet. Vreemd, iets klopt hier niet. Iets hoort hier niet te staan, maar wat?
Taal is ook niet de sterkste kant van Guust. Thuis praten ze plat Zeeuws en dan valt het niet mee om die Nederlandse woorden goed te lezen.
Welke letter is volgens de huidige spelling niet meer nodig? Wat is de letterwaarde van die letter?
P =
Waypoint 13 N51 30.(31 * P) E003 53.(10 * G) + (P * J) + 7
In gedachten verzonken loopt hij weer verder. Als leraar moet je natuurlijk wel weten hoe je iets moet schrijven. Hmmm, toch proberen om op school eens wat beter op te letten. Kan nooit kwaad.
O jé, nu vragen ze ook nog wat over biologie. Zou die boom hier ook al honderden jaren staan? En wat zou het mooi zijn als die wat meer kon vertellen over alles wat hier is gebeurd. Zouden het dan alleen maar verdrietige dingen zijn geweest? Of zijn er ook mooie dingen geweest?
Welke 'verdrietige' boom staat hier? Wat is de woordwaarde van dit woord, niet stapeltellen!
R =
Waypoint 14 N51 30.K + J + F E003 53.(3 * R) + L – J - J
Opeens ziet Guust dat hij naar het laatste waypoint kan.
Jammer, want dat betekent dat zijn ronde van ongeveer drie kilometer alweer is afgelopen, ook al is hij er dan natuurlijk nog niet. Hij weet dat er aan het eind van een multi altijd gerekend moet worden en dat er dan nog gezocht moet worden naar een cache en een logboek.
Nu het laatste waypoint nog. Wat een informatie staat er op dit bord zeg, pff …. Er staan vele jaartallen op. Neem van het jaartal, dat het langste geleden is, het tweede cijfer. Dan heb je ook het laatste gegeven 'binnen'.
S =
Hieronder kun je vermelden wat je al aan gegevens hebt verzameld:.
Mocht je nog twijfelen aan de cijfers / getallen, de checksom van alle antwoorden is samen 600. Uiteindelijk zijn de vesten van Goes nu 600 jaren in de stad! Nu toch nog maar eens een plekje zoeken om te gaan zitten. Er is hier genoeg om te zien, dus geen straf. En dan ondertussen eens kijken hoe je dat moet doen om dan een cache te vinden.
Eens kijken …N51 B + (H * J). R + F E003 R – K + B. J*R + G-S-P-F
Guust rekent zich suf, maar dan komt er een mooi coördinaat op papier. Eens invoeren in de gps, wie weet brengt het Guust op een idee. Maar hoe doe je dat dan weer. Guust moet echt weer goed nadenken, ook al heeft hij het natuurlijk al eerder gedaan. Zo lukt het hem toch om het punt in de gps te zetten en hij besluit om daar maar eens te gaan kijken.
Op naar de cache!! En zoeken maar!! Wauw, het is Guust gelukt! De cache wordt gevonden en hij kan zijn naam in het logboekje schrijven, ook al moet hij ook dan nog even puzzelen. Het viel nog niet mee! Toch wel bijzonder, zijn eerste multi. Wat heeft hij veel geleerd en wat is dit leuk! Dit smaakt naar meer, naar meer kennis over de stad Goes en zijn veste, maar ook naar meer kennis over het cachen. Thuis eens verder uitzoeken en in de komende weken komt Guust vast terug om eens in het archief van Goes naar meer informatie te zoeken over zijn familie. Guust is tevreden en superblij! Het is hem gelukt! Nu kan hij weer terug naar Jacoba van Beieren, waar hij al wil beginnen met vertellen wat hij gedaan heeft, maar dan beseft hij dat Jacoba het nooit zal kunnen begrijpen. Een gps kenden ze toen immers niet. Guust stapt tevreden in de trein. Wat zal hij veel te vertellen hebben, thuis en op school!
Tot slot!
We willen de medewerkers van het Gemeentearchief Goes bedanken voor hun hulp bij het maken van deze multi. Op de related site kunt u nog meer informatie vinden over (600 jaren) Goes. En natuurlijk vinden we het altijd leuk als u een leuke log achter wilt laten.
Cache gevonden!? Dan kunt u onderstaande banner downloaden en op uw profiel plaatsen. Klik op de banner om te downloaden.
Mocht u nog meer informatie willen dan kunt u op de volgende link klikken:
Gemeentearchief Goese Vesten 600 jaar.