Puls Matki Ziemi
The pulse of Mother Earth
[PL] 
UWAGA! To jest skrzynka typu Earth Cache. Nie zawiera fizycznego pojemnika! Zgodnie z wytycznymi dla Earth Cache, logować można po wysłaniu odpowiedzi. Nie czekaj na odpowiedź z mojej strony. Jeśli coś będzie nie tak z Twoimi odpowiedziami sam się do Ciebie zgłoszę
I jeszcze jedna uwaga:
logi bez wcześniej udzielonych odpowiedzi będą kasowane w ciągu 14 dni!
Czy kiedyś czułeś puls Twej Matki? Są tacy, którzy go wyczuwają podobno bezbłędnie. Ale w niniejszym EathCache nie będzie o mistycyzmie. Jeśli nie poczułeś nigdy pulsu... będziesz mógł zobaczyć jego efekt.
Źródło zdjęcia: http://earth-chronicles.com/natural-catastrophe/the-disturbing-pulse-of-the-earth.html - uwaga! warto odwiedzić ten adres i spojrzeć jak pulsuje nasza planeta!
Magma. Powstaje w płaszczu Ziemi lub w skorupie ziemskiej jako efekt przetopienia skał starszych. Przyczyny przetopienia skał są różne. Może być to wzrost temperatury, spadek ciśnienia lub zwiększenie zawartości wody w magmie. Podczas przetapiania się skał starszych mogą powstawać różne rodzaje magm, które mogą się ze sobą mieszać. Dodatkowo w komorze magmowej podczas przemieszczania się magmy może dochodzić do interakcji magmy ze skałami otaczającymi zbiornik (powiedzielibyśmy skałami osłony) i do przetapiania skał osłony. Proces ten fachowo nazywa się procesem asymilacji. Wcześniej lub później magma ulega zestaleniu i tworzą się z niej skały. Całą rodzinę skał powstałych w procesach magmowych nazywamy skałami magmowymi. W zależności od tego czy magma zastyga w głębi Ziemi czy też na jej powierzchni skały magmowe dzielimy na skały magmowe głębinowe oraz wylewne (nazywane tez wulkanicznymi). Proces zastygania magmy jest zjawiskiem nie do końca wyjaśnionym. Łatwiej nam wyjaśniać proces zastygania lawy, z której powstają skały wulkaniczne. Ale tym razem o magmie i jej zastyganiu. Cały proces zastygania magmy trwać może bardzo długo. Nie jesteśmy nawet w stanie wyobrazić sobie, że przebiega to tak powoli. Czas zastygania dużych zbiorników magmowych może być liczony w tysiącach, setkach tysięcy, a nawet milionach lat! Co dzieje się podczas zastygania magmy? Składniki magmy to cała gama pierwiastków. Poszczególne pierwiastki wchodzą ze w sobą w reakcje dając w efekcie związki różnego rodzaju pierwiastków. Odpowiednio długi czas, pozwalający porządkować ułożenie poszczególnych pierwiastków (lub też zespołów pierwiastków), doprowadza do powstawania minerałów, budujących naszą magmową skałę. A czasu, jak wcześniej wspomniałem, skały magmowe głębinowe mają sporo. Ze stygnącej powoli magmy krystalizują minerały. Wiemy w jakiej kolejności te minerały powstają. Wiemy jakie pierwiastki wcześniej podlegają wbudowaniu w strukturę minerałów. Podczas krystalizacji minerałów możemy mieć generalnie dwie sytuacje: 1) powstające minerały mogą cały czas pozostawać w obrębie naszego stopu magmowego i reagować z nim lub też 2) mogą być od niego oddzielane. Najpierw sytuacja pierwsza. Gdy kryształy pozostają w obrębie stopu i reagują z nim wówczas mamy do czynienia z tzw. krystalizacją równowagową. Krystalizacja równowagowa nie prowadzi do miejscowego różnicowania się stopu, z tej przyczyny, że ostateczny skład skał odpowiada składowi magmy z jakiej powstały. Druga sytuacja związana z oddzielaniem się krystalizujących minerałów od stopu nazywana jest krystalizacją frakcjonalną (nasze składniki dzielą się na pewne frakcje). Powstające kryształy minerałów są oddzielane od stopu i podlegają wędrówce w dół lub w górę komory. Skąd niby ta wędrówka? Grawitacja proszę Was. Kryształy o gęstości większej niż stop, opadają na dno zbiornika, a te o mniejszej gęstości są unoszone ku górze. W przypadku nagromadzenia kryształów w brzeżnych partiach komór magmowych, mogą powstawać tak zwane kumulaty (o nich innym razem i w innej lokalizacji). Zgodnie ze spadkiem temperatury kolejność krystalizacji minerałów z magmy określona została tak zwanym szeregiem Bowena.
Oczywiście idealna sytuacja krystalizacji frakcjonalnej może być zaburzana. Jak? Na przykład dopływem składników (nowe porcje pierwiastki możliwych do wbudowywania się w struktury minerałów), zmianami temperatury (wzrost lub spadek i... ponowny wzrost lub spadek i tak w kółko) oraz zmianami ciśnienia.
Czas na obserwacje praktyczne tego o czym napisałem powyżej.
Przyjrzyjcie się skale będącej elementem elewacyjnym. Przed Wami skała magmowy głębinowa. Jest to granitoid o charakterze rapakiwi z charakterystycznymi kryształami skalenia potasowego w formie jajowatej. Często czerwone kryształy skalenia posiadają zewnętrzną obwódkę szarego lub zielonkawego skalenia sodowo - wapniowego - plagioklazu. Sporo skał tego typu znajduje się na terenie Skandynawii. Handlowa nazwa tej skały to granit Baltic Brown. Miejsce gdzie wydobywa się te granitoidy to Finlandia chociaż... na rynku jest sporo skał tego typu pochodzących z... Chin. W składzie mineralnym skały możecie zobaczyć czerwone, duże skalenie potasowe, białawe plagioklazy (skalenie sodowo - wapniowe) oraz szary kwarc. Dodatkowo zobaczycie czarne kryształy biotytu. Wizualnie dominuje skaleń potasowy nadający charakterystyczną czerwoną barwę skale. Struktura skały jest orbikularna co oznacza, że dominują w niej właśnie te owalne kryształy skalenia potasowego. Tekstura skały zbita, bezładna. Oznacza to, że skała nie ma charakteru porowatego i brak w niej jakiegoś charakterystycznego, kierunkowego ułożenia składników. Przyjrzyjmy się teraz kryształom skalenia potasowego. Oglądając je dostrzeżecie, że w niektórych większych kryształach, obecne są liczne drobinki czarnego biotytu i kwarcu. Co więcej, te drobinki często są ułożone w sposób zorganizowany tworząc pewnego rodzaju "pierścienie" zgodne z kierunkami przebiegu granic naszego skalenia.
W niektórych kryształach skalenia możemy zaobserwować kilka generacji takiego biotytu co nadaje naszym kryształom szczególny pasowy wygląd! Skąd takie ułożenie składników? Spójrzcie na szereg Bowena. Jako pierwszy zgodnie z tym szeregiem krystalizował biotyt. Później skaleń potasowy. Następnie kwarc. Skąd więc biotyt i kwarc wewnątrz naszego skalenia potasowego? W dodatku minerały tak powtarzające się pewnymi "warstwami"? Możemy sobie przykładowo wyobrazić, że w naszym zbiorniku magmowym, gdzie już wykrystalizował biotyt, temperatura wciąż spada. Rozpoczyna się krystalizacja skalenia potasowego. I nagle... buch! Ziemia pulsuje... nowa porcja ciepła i składników dociera do zbiornika magmowego z głębi Ziemi... Znów zaczyna się krystalizacja biotytu. Jest on drobniutki i jest go mało. Przy okazji może również krystalizować drobiny kwarcu. Okludują (ale mądre słowo!) one wzdłuż ścian naszego skalenia, który być może częściowo ulega rozpuszczeniu. Temperatura zaczyna spadać i rozpoczyna się ponownie krystalizacja skalenia potasowego ... Za jakiś czas znowu nowa porcja ciepła i składników dociera do zbiornika magmowego z głębi Ziemi...
Puls matki Ziemi? To fantastyczne, że możemy go oglądać choćby w takim miejscu i w takiej zastygłej postaci. Podoba Ci się to świadectwo o tym, że nasza matka żyje i ma się dobrze?
Aby zalogować niniejszego kesza proszę prześlij za pomocą mojego profilu lub za pomocą maila odpowiedzi na poniższe pytania.
1. będąc na koordynatach obejrzyj ścianę w poszukiwaniu okazów skalenia potasowego zawierającego świadectwo tego, że Ziemia "pulsuje". Odpowiedz proszę ile generacji biotytu i kwarcu (spójrz na foto w listingu określające co rozumieć przez generację) znajdujesz najczęściej w kryształach skalenia potasowego? Odnajdź miejsce wskazane na fotografii. Obejrzyj kryształ ukryty pod pytajnikiem na zdjęciu. Ile generacji "pulsu" odczytałeś ze skalenia? Podaj w centymetrach wysokość i szerokość tego kryształu.
2. gdybyś miał okazję obejrzeć w jednej skale minerały takie jak amfibole, plagioklazy sodowo-wapniowe, biotyt i kwarc, to jak określiłbyś kolejność ich krystalizacji? Który z przedstawionych minerałów krystalizował jako pierwszy, a który jako ostatni? Jaki minerał poprzedzał krystalizację tego określonego przez Ciebie jako ostatni? ,
3. skała jest niczego sobie. Wydaje mi się, że bez problemu możesz zrobić zdjęcie jakiegoś znalezionego przez siebie na ścianie skalenia i pochwalisz się w nim w logu. To będą wybitnie skaleniowe logi! Oczywiście jest to zadanie opcjonalne!
UWAGA! Zgodnie z wytycznymi dla Earth Cache, logować można po wysłaniu odpowiedzi. Nie czekaj na odpowiedź z mojej strony. Jeśli coś będzie nie tak z Twoimi odpowiedziami sam się do Ciebie zgłoszę
I jeszcze jedna, ostatnia, uwaga:
logi bez wcześniej udzielonych odpowiedzi będą kasowane w ciągu 14 dni!
Literatura:
1. A. Majerowicz, B. Wierzchołowski, Petrologia skał magmowych, WG, 1990
2. Wikipedia
ENGLISH SUMMARY
Soon (april 2017?).