Jak już odwiedzisz to miejsce i odpowiesz na wszystkie pytania (nie zapomnij zabrać certyfikatu!), to przyślij odpowiedzi korzystając z opcji "send message" na moim profilu, a następnie zaloguj znalezienie. Jeżeli z Twoimi odpowiedziami będzie coś nie tak, odpiszę Ci. Jeżeli z jakiegoś powodu nie jesteś pewien odpowiedzi, to i tak pisz do mnie śmiało. Nie oczekuję elaboratów ani hiperpoprawności.
Opis miejsca
W Sudetach niewiele jest form skalnych powstałych w skutek działania wiatru. Procesy eoliczne (nazwa pochodzi od Eola – władcy wiatrów w mitologii greckiej) zachodzą najczęściej na otwartych terenach- pustynnych lub porośniętych rzadką roślinnością. Sudety znajdują się w strefie klimatu umiarkowanego z dobrymi warunkami do wegetacji, dzięki czemu roślinność tworzy zwartą pokrywę, chroniąc powierzchnię gruntu przed działaniem wiatru. Cofając się miliony lat, do Plejstocenu, klimat wyglądał zupełnie inaczej. Nasz rejon pokrywała polarna tundra, z nieciągłą warstwą mchów i krzewów. To właśnie w takich warunkach mogło dojść do procesów, których efekty możemy tutaj podziwiać.
Earthcache ten pokazuje skupisko niezwykłych głazów. Większość skał granitowych ma powierzchnię chropowatą, która powstała na skutek selektywnego wietrzenia minerałów. Głazy, które pragnę pokazać, posiadają bardzo charakterystyczną fakturę- gładką, jakby oszlifowaną. Niesione przez wiatr ziarenka piasku przez wiele lat uderzały o skały i z czasem doprowadziły do wygładzenia powierzchni. Jeżeli głaz zmienił położenie na skutek wywiania lub wymycia spod niego piasku, inna powierzchnia była szlifowana. Na granicy powierzchni powstawały ostre krawędzie- granie. Na jednym z głazów można odnaleźć jeszcze jeden charakterystyczny przykład mikrorzeźby eolitycznej- kilkucentymetrowej długości podłużne zadziory.
Skały takie nazywane są graniakami wiatrowymi, wentyfraktami lub wielograńcami.
Graniaki, które się tutaj znajdują, zostały odnalezione na dnie wyrobiska gliny dawnej cegielni. Były przykryte iłami i glinami, które powstały w efekcie obecności lodowca około 450-400 tys. lat temu. Dopiero eksploatacja glin i iłów w latach 60 XX wieku doprowadziła do ponownego odsłonięcia reliktów dawnej arktycznej pustyni. Największy z tych głazów ma średnicę ponad 3 metrów i jest jednym z największych (jeżeli nie największym) graniakiem w Polsce. Prof. Alfred Jahn z Uniwersytetu Wrocławskiego bezskutecznie zabiegał o utworzenie tutaj rezerwatu geologicznego, gdyż stanowisko to było unikalne nie tylko w skali kraju- przyjeżdżali tu naukowcy z wielu krajów . Skończyło się tym, że utworzono tu w 1966r. (inne źródła podają 1994r.) pomnik przyrody nieożywionej "Zeolityzowane głazy narzutowe".
Graniaki znajdują się na dnie niecki wyrobiska, dostęp jest trudny ze względu na wysokie zarośla z każdej strony. Dodatkowo, w czasie większych opadów, niecka wypełnia się wodą i głazy znajdują się pod wodą. Najłatwiej dojść jest podczas bezśnieżnych, mroźnych dni zimy, ale można tam dotrzeć o każdej porze roku.
Bibliografia:
Migoń Piotr, Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012
Migoń Piotr, Graniaki wiatrowe w Jeleniej Górze, z cyklu Z geomorfologii Sudetów (68), "Sudety" 2013, nr 2
Paczos Andrzej, Graniaki wiatrowe w Jeleniej Górze, "Karkonosze", 1995, nr 5(205)
Pytania i zadania do wykonania.
1 Na większości głazów wygładzona jest jedna powierzchnia. W jakim kierunku są zwrócone te powierzchnie? Jak myślisz, dlaczego?
2 Opisz swoimi słowami, czym jest korazja. Jakie inne ("kulinarne") formy skalne, oprócz graniaków, powstają wskutek korazji?
3 Ile (tysięcy) lat temu zachodziły procesy eolityczne, o których mowa powyżej?
4 Dlaczego te graniaki przetrwały do naszych czasów w, w miarę, dobrym stanie?
5 Nazwa "Zeolityzowane głazy narzutowe" jest nieco niepoprawna. Czym są głazy narzutowe i dlaczego te graniaki nimi nie są?
6 Największy głaz znajduje się najbliżej tabliczki "Pomnik przyrody". Jaka jest odległość od tego graniaka do tablicy i jaki jest do niej azymut?
7 Jaki jest azymut do trójnogiego słupa elektroenergetycznego widocznego nieopodal.
8 (opcjonalne) Zrób sobie zdjęcia w towarzystwie graniaków i dołącz do logu.
9 (opcjonalne) Pobierz certyfikat znalazcy z pojemnika na tyłach tabliczki.