Skip to content

Na dnie "rzeki" Beskid wyspowy - erozja rzeczna EarthCache

Hidden : 4/27/2014
Difficulty:
2.5 out of 5
Terrain:
4 out of 5

Size: Size:   other (other)

Join now to view geocache location details. It's free!

Watch

How Geocaching Works

Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions in our disclaimer.

Geocache Description:

Skrytka typu EarthCache nie posiada fizycznego pojemnika. Aby zaliczyć znalezienie EC powinnaś/powinieneś/powinniście przejść się korytem cieku, odpowiedzieć na pytania zamieszczone w opisie tej skrytki i przesłać je do mnie za pomocą formularza kontaktowego. Logować można bezpośrednio po wysłaniu odpowiedzi do mnie, a jeśli coś w nich będzie nie tak, zgłoszę się do Ciebie/do Was i pomogę w zadaniu. Powodzenia:)


Logi bez udzielenia odpowiedzi na zadane pytania, w ciągu 2 tygodni od wpisu będą kasowane bez uprzedzenia!

Ten EarthCache jest niemożliwy do zaliczenia podczas dużych opadów i wezbrań rzek. Również po większych opadach chodzenie korytem rzecznym może być niebezpieczne, dlatego proszę o rozsądek podczas prób zaliczenia. Ponadto nie wchodź pod nawisy nad skarpami, uważaj także na krawędzi skarp, są to miejsca gdzie gleba cały czas pracuje i w każdym momencie może się obsunąć. Dodatkowo proszę nie niszczyć upraw, które znajdują się w pobliżu cieku.

Przydadzą Ci się:
  • kalosze - EarthCache może wymagać brodzenia,
  • gps do pomiaru wysokości
Rzeka cały czas jest w ruchu, dlatego niektóre miejsca, które masz za zadanie oglądnąć/porównać mogą ulec zniszczeniu lub ich wygląd może ulec diametralnej zmianie, dlatego jeśli w jakimś miejscu nie widzisz np. skarpy, odsłoniętych skał, zakola, proszę jeśli możesz to zrób zdjęcie tego miejsca i powiadom mnie o tym podczas przesyłania odpowiedzi.




Praca geologiczna rzeki polega na erodowaniu, transportowaniu i osadzaniu (akumulacji) materiałów. Erodowanie jest niszczącą pracą rzeki, akumulacja - twórczą. Niszczące działanie rzeki polega przede wszystkim na jej zdolności niesienia materiałów, czyli zależy od siły transportowej rzeki.

Niszcząca działalność wody rzecznej polegająca na pogłębianiu i poszerzaniu koryta nosi nazwę erozji rzecznej. Przebieg i rodzaj erozji rzecznej zależą od:
  • prędkości płynięcia wody,
  • rodzaju ruchu wody
  • ilości i jakości materiału wleczonego i częstotliwości jego przemieszczania,
  • odporności podłoża
  • formy, spadku i przebiegu koryta - szybciej przebiega erozja w korycie wąskim o dużym spadku i krętym przebiegu.
Wyróżniamy kilka podstawowych typów erozji wodnej:
Erozja wgłębna – obejmuje ona następujące procesy:
  • eworsję tj. pogłębianie na skutek ruchu wirowego wody obciążonej grubym materiałem rumowiskowym, czyli poprzez poruszanie się kamieni po orbitach zbliżonych do kołowych w obrębie stacjonarnego wiru dochodzi do pogłębiania koryta rzecznego np. tworzenia kotłów eworsyjnych
  • abrazję, tj. uderzanie materiałem wleczonym, co oznacza ścieranie nierówności dna przez przenoszone okruchy skalne w strumieniu wody. W wyniku działania abrazji powstają bystrza i plosa,
  • kawitację, czyli wyrywanie okruchów skalnych w strefie obniżonego ciśnienia towarzyszącego przepływowi strumienia wody o dużej prędkości. Związana ona jest z nagłą zmianą prędkości strumienia (np. wodospady).
W obszarach górskich i wyżynnych dużą rolę odgrywa rozcinanie progów i załomów skalnych - erozja wsteczna.
Erozja denna – polega na rozcinaniu przez rzekę pokrywy aluwialnej, czyli na rozmywaniu i redeponowaniu osadów. Oznacza to, że prowadzi do pogłębienia koryta rzecznego i doliny rzecznej. Efektem erozji dennej jest tworzenie się głębokich, coraz węższych dolin w kształcie litery V o stromych brzegach, stopniowo się osypujących i ulegających złagodzeniu.
Erozja boczna – polega na rozmywaniu i podcinaniu brzegów koryta rzecznego przez płynącą wodę. Materiał wyrywany z brzegów wklęsłych jest przenoszony i odkładany pod brzegiem wypukłym. Doprowadza do tworzenia się meandrów, wypukłego i wklęsłego brzegu oraz równiny nadrzecznej terasy zalewowej.



W zakolach może dojść do odsłonięcia warstw skalnych, które następnie są rozmywane przez rzekę.



Zadanie:

1. Stojąc w miejscu A1 spójrz w stronę doliny (pod nurt). Miejsce to znajduje się na środku drogi polnej przechodzącej przez ciek. To samo zrób w miejscu A2. Jakie są różnice w ich wyglądzie (podpowiedź: czy są tam skarpy, czy łatwo byłoby Ci wyjść z dna rzeki, czy sprawiłoby Ci to problem, czy brzegi są strome czy opadają łagodnie)? Jak myślisz jaki rodzaj erozji tu nastąpił? Czy zaobserwowałeś gdzieś terasę zalewową?

2. Wiedząc, że rzeki podcinają brzeg w zakolach i akumulują materiał rumowiskowy, stań w miejscu B1 - jak nazywa się miejsce, na którym stoisz? Czy może ono z czasem zarosnąć?

3. W miejscu B1 stań zwrócony twarzą w stronę nurtu, po Twojej lewej stronie ciek zabiera łąkę i utworzyła się w tym miejscu skarpa. Oceń jej wysokość. To samo zrób w miejscu B2. Możesz dokonać tego na kilka sposobów, jeśli używasz do tego gps i będziesz stał u szczytu skarpy to pamiętaj: nie podchodź do krawędzi, pod Tobą może być pustka i ziemia trzyma się tylko dzięki korzeniom! Ziemia przy krawędzi może być niestabilna. Dodatkowo nie depcz upraw jeśli takowe znajdą się w Twoim pobliżu w miejscu pomiaru.
Która z nich jest wyższa? Jak myślisz skąd wzięła się różnica wysokości i jaka erozja miała miejsce w obu tych miejscach? Zwróć uwagę, która z nich powstała w zakolu, a przy której ciek płynie niemal prosto.

4. Czy w którymś z punktów zaobserwowałeś odsłonięcie warstw skalnych? A może zaobserwowałeś odkrywkę glebową? Jeśli tak, to w którym?

Źródła i więcej:

Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Jerzy Żaba, Videograf II, Chorzów 2006
Geomorfologia, Mieczysław Klimaszewski, PWN, Warszawa 2003
Wikipedia
Geomorfologia, Piotr Migoń, PWN, Warszawa 2012

Additional Hints (No hints available.)